Bijgewerkt september 2018
Er is een verschil tussen de waarheid en wat je denkt dat waar is.
Onverwachte dingen gebeuren, dat heeft bijvoorbeeld het jaar 2016 ons geleerd. Leer jij van je fouten?
Warren Buffet, een bekende (succesvolle) belegger, is steeds bezig zijn eigen aannames onderuit te halen. Zo probeert hij te bepalen welke van zijn uitgangspunten juist wel kloppen. Doe jij dat ook? Het jaar 2016 liet zien hoe graag we vasthouden aan onze eigen vooroordelen en hoe sterk we ons verzetten tegen bewijs dat we het verkeerd hebben. We zijn gewend geraakt onszelf aan te praten dat we het toch bij het juiste einde hadden. Amerikanen die Hillary Clinton steunden, zagen bij elke uitspraak van Donald Trump hun geloof bevestigd dat Hillary zou winnen. De peilingen gaven het bewijs dat Trump zou verliezen. ‘The Donald’ op zijn beurt gaf zijn aanhangers veel redenen om te denken dat hij ‘Wallstreet’ zou aanpakken. Toen de verkiezingen naderden, gingen steeds meer experts voorspellen dat de beurs zou crashen als Donald Trump zou winnen. Na zijn overwinning is de Amerikaanse beurs echter met meer dan 5% gestegen in 1,5 maand tijd.
Oneerlijk tegen jezelf
Sinds de stembusgang in november 2016 zorgden kiezers op allerlei manieren dat ze niet hoeven toe te geven dat ze het fout hadden. Liegen tegen jezelf hoort daar gewoon bij.
Hetzelfde vergaat het mensen die financiële beslissingen nemen. In plaats van zich open te stellen voor de mogelijkheid het fout te hebben, beschermen zij zich vaak tegen nieuwe informatie die hun mening kan bedreigen.
Termen als ‘paniek’, ‘alles is anders’ en ‘pas op’ hoorde je veel toen de beurs in 2016 één van de slechtste starts had van de afgelopen jaren. Sommige beurzen verloren meer dan 10% in januari en februari. Maar direct daarna schoten de beurzen weer omhoog.
In de zomer, toen de wereld overspoeld werd met negatieve rentes, schreef de gerenommeerde Wall Street Journal dat deze nieuwe abnormaal de nieuwe standaard zou worden. We zouden moeten wennen aan lagere rendementen op obligaties. Direct daarna verdubbelde in minder dan vijf maanden tijd de opbrengst op 10-jarige Amerikaanse staatsobligaties. Hoewel de rentes laag blijven, wordt verwacht dat ze iets zullen gaan stijgen nu de ECB het opkoopprogramma verkleint en de inflatie oploopt. Of toch niet?
Waarom zitten we vaak mis?
De reden dat wij zo vaak miszitten, komt door twee eigenaardigheden in het menselijk gedrag. Psychologen noemen het “de voorkeur voor bevestiging” en “de wijsheid achteraf”.
De eerste zorgt dat we op zoek gaan naar bewijs dat onze bestaande overtuigingen bevestigd. Misschien herken je de volgende situatie. Zodra je met de nieuwe auto de garage uitrijdt, valt je iets op. Het lijkt wel alsof ineens iedereen dezelfde autovoorkeur heeft. Overal waar je kijkt, zie je hetzelfde type wagen. De kleur die jij zo mooi vindt, is kennelijk gemeengoed geworden. Zou het echt zo zijn dat er plotseling meer dezelfde soort auto’s rijden?
Dit gedrag is ook verantwoordelijk voor het feit , dat we waarschuwingssignalen negeren dat we het wellicht fout hebben.
De tweede eigenaardigheid maakt dat (als iedereen het resultaat weet) we geloven dat we het al die tijd al bij het rechte eind hadden. Beleggers die toevallig een paar goede keuzes hebben gemaakt, gebruiken dit te bewijzen dat ze beleggingsexpert zijn.
In “The Rationality Quotient’ staat beschreven dat rationele overtuigingen overeen moeten komen met hoe het feitelijk is. Niet hoe je denkt dat het zou moeten zijn. Als je niet eerlijk naar jezelf kan zijn over het verschil tussen de waarheid en wat je denkt dat waar is, dan ben je wellicht intelligent, maar ben je niet rationeel.
In een recent onderzoek werd aan 2.000 beleggers gevraagd hoe de beurs het de komende 10 jaar zal doen. Degenen die inschatten dat aandelen het komende decennium minimaal 20% rendement per jaar gaan behalen blijken financieel beter geschoold te zijn, dan degene die een conservatievere schatting maken. Die 20% is niet onmogelijk, maar wel zeer onwaarschijnlijk. Sinds 1926 heeft de Amerikaanse beurs gemiddeld 10,1% behaald. Het decennium dat het dichtstbij een gemiddelde van 20% kwam, waren de jaren 50. Toen was het gemiddelde 19,2% per jaar. Maken die beter opgeleiden wel een rationele inschatting?
Hoe ga je om met deze denkfouten?
Socioloog Robert Merton waarschuwt dat de discussies op social media vooral gaan over status in plaats van over de waarheid. Vermijd dus de druk om mee te gaan met de mening van de massa op sociale media of het internet. Vraag in plaats daarvan een second opinion aan van mensen die je kent en waarvan je weet dat ze je de waarheid vertellen als je verkeerd denkt.
Luister naar signalen dat je het mogelijk verkeerd hebt. Gebruik Facebook niet voor complimenten of bevestiging van je mening. Zoek juist actief naar andere meningen die je alert maken dat je het mogelijk verkeerd inschat.
Neem een aantal momenten om je verwachting van de beurs in 2017, 2018, 2019 en verder op te schrijven. Schat ook eens de uitkomst in van verkiezingen, wie kampioen wordt in de Eredivisie en wat de olieprijs gaat doen. Als je geen idee hebt, wees dan eerlijk. Vraag je collega, adviseur of familie hetzelfde te doen. Kijk dan op 31 december naar je voorspellingen. Je kan niet zeggen: “zie je wel, ik wist alles al.” Tenzij je briefje aangeeft dat je het allemaal goed had natuurlijk.
Om goede financiële beslissingen te nemen, moet je het vaker goed dan fout hebben. Je moet dan wel realiseren hoe vaak je het fout hebt!
Tenslotte. Mijn doel is om 10.000.000 mensen te inspireren na te denken over hun financiële toekomst. Help je mee? Deel dit artikel met een knop hieronder, luister een podcast of nodig me uit voor een presentatie. Plan je eigen dromen met de Purpuz planner.
Neem vooral contact op voor vragen of plaats hieronder een opmerking!
Michiel van Vugt is schrijver van Net Iets Slimmer en Genoeg? en is een veelgevraagd spreker.
Hij schrijft en spreekt graag over gedrag, geld en je leven.
Hij werkt bij NNEK Vermogensbeheer en helpt professionele adviseurs bij een succesvol financieel adviesbedrijf.
Recente reacties