Misschien herken je een van de volgende situaties wel. Je hebt een goede avond in het casino gehad en dat beloon je met een ongekend dure champagne. Een onverwachte bonus geef je uit aan een duurdere vakantie. De belastingteruggave gebruik je om eens lekker te gaan shoppen.
Als iets vergelijkbaars je bekend voorkomt, ben je in een gedragsval gestapt. Mental accounting bias oftewel ‘potjes denken’ is je overkomen. Wat dit is en waarom het slecht en goed is lees je hier!
Denken in potjes is rationeel gezien dom. Elke euro is hetzelfde en moet je ook zo behandelen ongeacht waar die vandaan komt. In het echte leven doen we het anders. Nobelprijswinnaar Richard Thaler omschrijft het ‘potjes denken’ als volgt;
De neiging om verschillende potten geld anders te behandelen, afhankelijk van de herkomst en de manier waarop we het willen gebruiken.
Een van de bekendste experimenten die Thaler deed om ons ‘potjes denken’ aan te tonen, laat goed zien hoe makkelijk er zo denken. Hij vroeg deelnemers de volgende hypothetische situatie in te beelden.
Stel je hebt besloten naar de bioscoop te gaan en hebt een kaartje gekocht van €10,-. Als je naar binnen wilt, realiseer je dat je het kaartje verloren bent. Helaas. Zou je €10,- betalen voor een ander ticket?
Slechts 46% van de mensen geeft aan dit te doen. Daarna vroeg hij ze na te denken over een net iets ander scenario:
Stel je hebt besloten naar de bioscoop te gaan en een kaartje kost €10,-. Als je naar binnen wilt, realiseer je dat je geld verloren bent. Helaas. Zou je alsnog €10,- betalen voor een ticket?
Nu zegt 88% aan een kaartje te kopen.
Een bizar verschil omdat in beide gevallen een verlies van €10,- is ontstaan. Echter door onze neiging geld in mentale potjes te stoppen besluiten we anders. In de eerste situatie was onze filmpot leeg en kopen we geen kaartje meer. Want €20,- voor een film vinden we echt te gek. In het tweede geval zijn we €10,- verloren uit ons algemene potje, maar hebben we nog €10,- in de filmpot. Wat mij betreft onlogisch en dom. Of toch niet?
Dom
Ja het is dom in bepaalde opzichten. Het denken in potjes zorgt dat we:
- loterijprijzen, bonussen en vakantiegeld uitgeven aan dingen die we niet nodig hebben of niet kunnen betalen
- wel sparen en tegelijkertijd schulden hebben
- teveel geld aanhouden als noodgeld en te weinig opzij zetten voor later.
Het zorgt dus dat we inflexibel worden met ons geld en niet altijd de beste beslissingen nemen. De neiging kunnen we echter ook inzetten om ons te helpen.
Slim
Hoe maak je slim gebruik van je potjesmentaliteit? Door te emmeren met je geld. Wat dit betekent zie je hieronder. Kort gezegd betekent het dat je potjes maakt met oplopende termijn en aflopende prioriteit. De laatste emmer ligt het verst in de toekomst en daar denk je pas over na als alle andere emmers vol genoeg zijn. Zo los je schulden af voordat je op vakantie gaat en zet je geld opzij voor onvoorziene uitgaven (noodgeld) nu en daarna pas voor inkomen straks. (Wil je deze tekening gebruiken? Vraag deze dan op via merel@woelfpek.nl)
Een ander voordeel van deze methode is dat je beter na kunt denken over wat je belangrijk vindt. Zo maak je nog betere keuzes met je geld en dat leidt tot meer financiële rust. En zoals je weet is dat nodig om een prettig leven te kunnen leiden!
Gun jij andere mensen ook een fijn leven met weinig financiële onrust? Deel dit artikel dan gewoon! Samen komen we verder, toch?
Tenslotte. Mijn doel is om 10.000.000 mensen te inspireren na te denken over hun financiële toekomst. Help je mee? Deel dit artikel met een knop hieronder, luister een podcast of nodig me uit voor een presentatie. Plan je eigen dromen met de Purpuz planner.
Neem vooral contact op voor vragen of plaats hieronder een opmerking!
Michiel van Vugt is schrijver van Net Iets Slimmer en Genoeg? en is een veelgevraagd spreker.
Hij schrijft en spreekt graag over gedrag, geld en je leven.
Hij werkt bij NNEK Vermogensbeheer en helpt professionele adviseurs bij een succesvol financieel adviesbedrijf.
Recente reacties